دیـتاویــز

تعاریف گوناگونی برای مصورسازی داده(data visualization) شده است.

دمین می‌گوید:«مصورسازی اطلاعات به استفاده‌کنندگان امکان می‌دهد تا بتوانند حجم بالایی از اطلاعات را تحلیل و بررسی کنند.» یا باکلی که این‌گونه تعریف می‌کند:«کاربرد آن، کاربران را قادر می‌سازد تا حجم زیادی از اطلاعات را تفسیر کنند». یا به قول ادوارد توفته:«ارائه‌ای خوش‌ساخت از داده».

اما شاید به‌جای بحث درباره چیستی و تعریف کلمه به کلمه‌ی مصورسازی، بهتر است خود مصورسازی را نشان دهیم.

تاریخچه

با نگاهی به گذشته می‌بینیم که اجداد اولیه‌ی ما انسان‌ها یعنی انسان‌های اولیه و غارنشین، اولین کسانی بودند که سعی داشتند از طریق مصورسازی، مفاهیم گوناگونی را بیان کنند.

البته این مصورسازی‌ها، اینفوگرافیک(Info graphic) هستند اما به هرحال نوعی از نمایش اطلاعات و طراحی اطلاعات(Information Design) محسوب می‌شوند.

مصورسازی‌ها و اینفوگرافیک‌های اولیه به مرور زمان رشد پیدا کردند و زمینه‌ساز ظهور خط، هنر، معماری و... شدند. به‌عنوان مثال سنگ‌نگاره‌های هدیه‌آوران در تخت جمشید را می‌توان نوعی مصورسازی مفاهیم دانست، چرا که دارای بیان داستانی هستند.

یا در مصر هم همچنین:

بعدها دانشمدان در کتاب‌ها و مقالات خود از کشیدن شکل و دیاگرام برای توضیح متون خود استفاده کردند. البته بیشتر این گراف‌ها از نوع مصورسازی علمی(Scientific visualization) هستند.مثل نمودار کتاب‌های پزشکی، ریاضی، نجوم و...

آثار لئوناردو داوینچی:

ذخیره خوارزمشاهی(کتاب پزشکی فارسی):

آثار ابوریحان بیرونی:

البته نباید از نقاشی‌های کتب دینی و داستان‌ها غافل ماند.. نگاره‌های داستانی مثل شاهنامه که بعدها تبدیل به نقاشی‌های عمومی مثل نقالی شد.

در منابع قدیمی انواعی از مصورسازی‌ها را می‌توان یافت اما سرآغاز مصورسازی داده/اطلاعات امروزی به قرن ۱۷ و ۱۸ برمی‌گردد.

ویلیام پلی‌فیر(William Playfair) اقتصاددان اسکاتلندی از اولین کسانی بود که در کارهای خود از نمودارهای میله‌ای(Bar)، کلوچه‌ای(Pie) و خطی(Line)  استفاده کرد.

چارلز جوزف مینارد، مهندس خوش ذوق انگلیسی مصورسازی‌های زیادی از انواع اینفوگرافیک و کارتوگرام (بر اساس نقشه) انجام داد. معروف‌ترین آن پیشروی ناپلئون به روسیه بود.

نقشه‌ی زیر سعی دارد تعداد تلفات ارتش ناپلئون در طول مسیر پیشروی به سوی مسکو در سال ۱۸۱۲ را نشان دهد. باندهای ضخیم، مسیرهای طی شده توسط سربازها از لهستان تا مسکو را نشان می‌دهند. عرض این راه‌ها نیز تعداد سرباز را می‌گوید. تعداد تلفات ارتش در یک نگاه معلوم است. از ۴۲۲۰۰۰ که مرز لهستان را طی کردند، فقط ۱۰۰۰۰۰ سرباز به مسکو رسیدند. عقب نشینی ناپلئون در طول زمستان روسیه نیز بارنگ مشکی نشان داده داده‌شده است. در پایین نقشه ی مسیرها، نمودار زمانی میزان دمای هوا در طول مسیر نیز رسم شده است.

فلورانس نایتینگل یکی دیگر از افرادی بود که نمودار معروف و متفاوتی را بر پایه‌ی کلوچه‌ای(Pie) طراحی کرد. نمودار فوق مرگ‌ومیر ارتش بریتانیا از سال ۱۸۵۴ تا ۱۸۵۶ را نشان می‌دهد. نمودار سمت چپ نیز میزان مرگ‌ومیر در شهر منچستر را نشان می‌دهد. هر رنگ نشان‌دهنده‌ی یک سال است.

ادامه دارد...

نکته: فرق بین اینفوگرافیک و مصورسازی:

فرقی خاصی ندارند. اینفوگرافیک نوعی از مصورسازی است. در قسمت انواع مصورسازی بیشتر پرداخته می‌شود.

منابع:

En Wikipedia

Power Of infographic

مقدمه‌ای بر دیداری‌سازی اطلاعات

Guide to Designing with Data

بعدنوشت:

در منابع فارسی برای معادل data visualization، مصورسازی اطلاعات، دیداری‌سازی، تجسم داده‌ها و.. به‌کار  رفته است. فرهنگستان علوم و زبان فارسی نیز برای data visualization، معادل دیداری‌سازی داده، و برای infographics، اطلاع‌نگاشت را آورده است. به‌خاطر این‌که دیداری‌سازی اطلاعات فراگیر نشده است، از همان مصورسازی داده/اطلاعات استفاده می‌شود.