مجموعه آموزشی روزنامه‌نگاری داده (دیتا ژورنالیسم)
متاسفانه منابع آموزشی بسیار کمی به زبان فارسی درباره دیتاژورنالیسم (Data Journalism) یا «روزنامه‌نگاری داده»(یا به‌صورت خلاصه داده‌نگاری) وجود دارد.
برای اولین‌بار توسط شبکه بین‌المللی روزنامه‌نگاران(IJNET) یک مجموعه آموزشی برای آشنایی با دیتا ژورنالیسم آماده شده است.
این مجموعه، ۶ ویدئو آموزشی، یک کتابچه راهنما و یک چک‌لیست برای روزنامه‌نگاران و علاقه‌مندان به داده‌نگاری دارد که به ترتیب زیر ارائه می‌شوند:
۱. داده‌نگاری یا دیتاژورنالیسم چیست؟
شاید در یک نگاه کلی بتوان گفت ارائه حجم زیادی از داده در مدت زمان کم را، می‌توانیم حاصل کار یک داده‌نگار بدانیم، اما داده‌نگاری یا دیتاژورنالیسم چیست؟ در این ویدیوی کوتاه درباره تعاریف و ویژگی‌های روزنامه‌نگاری داده می‌گوییم. از کوتاه شدن زمان تمرکز مخاطب گرفته تا در دسترس بود حجم بالای داده، چرا دیتاژورنالسیم بخش بزرگی از آینده روزنامه‌نگاری است؟
۲. چند مثال ساده از دیتاژورنالیسم
آیا مصورسازی داده، پدیده جدیدی است؟ در این ویدیو با نمونه‌های فارسی و انگلیسی دیتاژورنالیسم آشنا می‌شویم. از نیویورک‌تایمز و اکونومیست گرفته تا رسانه‌های ایران، نمونه‌های خوب و بد از روایت‌های تصویری از داده را مرور می‌کنیم.
۳. داده‌ها را از کجا بیاوریم؟
دیتاژورنالیسم بدون داده مثل نقاشی بدون رنگ است. اما داده (دیتا) را از کجا بیاوریم؟ از پیدا کردن تا مرتب کردن و تصفیه داده، وظیفه دیتاژرونالیست‌ها چیست؟
۴. دیتاژورنالیسم: سوژه را چطور پیدا کنیم؟
در ویدیوهای قبلی درباره تعریف روزنامه‌نگاری داده یا دیتاژورنالیسم گفتیم و درباره مثال‌های فارسی و انگلیسی و همین طور منابعی که می‌توانیم این داده‌ها را از آن استخراج کنیم. اما داستان را چطور روایت کنیم؟ سوژه را چطور پیدا کنیم؟
۵. دادههای کثیف برای دیتاژورنالیست‌ها کدام است؟
داده‌هایی که ما و مخاطب‌‌مان را گمراه می‌کنند. داده‌هایی که باید از آنها فرار کرد و باید با احتیاط با آنها برخورد کرد. موضوع این ویدیو دادههای کثیف در روزنامه‌نگاری داده یا دیتاژورنالیسم است. در ویدیوهای قبلی درباره تعاریف و مثال‌های این حوزه و همین طور منابع داده‌ها و پیدا کردن سوژه در میان انبوهی از داده‌ها صحبت کردیم.
چک لیست دانشکده روزنامه‌نگاری دانشگاه بوستون به فارسی ترجمه شده و هفده سوال اساسی را که باید درباره مجموعه داده‌های‌تان پاسخ دهید را هم ببینید.
۶. ابزارها و نرم‌افرازهای دیتاژورنالیسم
دیتاژورنالیسم بدون ابزارها و نزم‌افزارهایی که انبوه دادههای ما را مرتب می‌کند و آن را به صورت تصویری روایت می‌کند، فقط در حد یک ایده است. آشنایی با این نرم‌افزارها قدم اول برای این است که بدانیم چه انتظاراتی می‌توانیم از آنها داشته باشیم و هر کدام کجا ممکن است به درد ما بخورد.
در ویدیوهای قبلی به تعاریف و ویژگی‌های دیتاژورنالیسم پرداختیم، در این ویدیو درباره آن‌چه که می‌توانیم با نرم‌افزارهای مختلف انجام دهیم می‌گوییم و در دو ویدیوی بعدی درباره دو برنامه اساسی این حوزه یعنی اوپن‌ریفاین (OpenRefine) و تابلو(Tableau) صحبت می‌کنیم.
۷. اوپن‌ریفان، ابزاری برای تصفیه دادههای خام
در ویدیوهای قبلی درباره مفاهیم مربوط به دیتاژورنالیسم صحبت کردیم. از میان نرم‌افزارهای این حوزه دو نرم‌افزار را برای معرفی بیش‌تر انتخاب کرده‌ایم. برای تصفیه کردن داده‌های‌مان اوپن‌رفاین (OpenRefine) یکی از بهترین گزینه‌ها است. در این ویدیو مثال‌هایی را از امکانات اوپن‌ریفاین معرفی می‌کنیم.
۸. با امکانات و ویژگی‌های تابلو آشنا شویم
نرم‌افزارهای مصورسازی، نرم‌افزارهایی هستند که کار کردن با آنها بسیار لذت‌بخش است. تابلو یکی از بهترین‌ها است. هم کار کردن باهاش خیلی راحت هست و هم امکانات زیادی دارد. در این ویدیو مثال‌هایی را از امکانات تابلو معرفی می‌کنیم. دیتا‌ست‌هایی را که در این ویدیو و برای تمرین به آن نیاز دارید از این لینک زیر دانلود کنید.
دسترسی سریع:
صفحه آموزش در سایت شبکه بین‌المللی روزنامه‌نگاران
دانلود کتابچه و دیتاست‌ها در یک فایل